Lịch sử Hàn Quốc Goryeo là chủ đề quen thuộc của nhiều bộ phim như Moon Lovers, Hoàng hậu Ki và chắc hẳn nhiều bạn đã không còn quá xa lạ với triều đại này. Lần ngày, trung tâm tiếng Hàn Ngoại Ngữ You Can sẽ cùng bạn tìm hiểu về triều đại Cao Ly, lịch sử hình thành cũng như sự phát triển và lụi tàn của triều đại Goryeo.
Quá trình hình thành lịch sử Hàn Quốc Goryeo
Từ nửa sau thế kỷ VIII trở đi, Silla bị cuốn vào cuộc tranh giành quyền lực của giới quý tộc. Những cuộc chiến này ngày càng khốc liệt hơn. Vào cuối thế kỷ thứ 9, Sulla bắt đầu suy yếu do sự hỗn loạn xã hội ngày càng trầm trọng.
Bán đảo Triều Tiên sau này bị chia thành Tam Quốc: Tân La (신라), Hậu Bách Tế (후백제), Hậu Cao Câu Ly (후고구려). Vào thế kỷ thứ 10, những người phát triển ảnh hưởng của riêng mình như Gyeon Hwon và Gungye đã tạo ra đất nước của riêng họ, mở ra một kỷ nguyên mới. Họ đã tìm cách tận dụng sự hỗn loạn của xã hội để tập hợp lực lượng của mình.
Năm 892, Gyeon Hwon, người gốc Sangju (Thương Châu), là một người lính canh giữ bờ biển phía Tây Nam. Khi các cuộc nổi dậy của nông dân bắt đầu ở nhiều nơi trong nước, ông đã nhân cơ hội này để tập hợp lực lượng và đi đầu.
Sau đó, vào năm 900, ông đã xây dựng Hậu Bách Tế với Wansanju là thủ đô. Giành quyền chiếm hầu hết khu vực tây nam của bán đảo Hàn. Với một lực lượng quân sự mạnh mẽ, Hậu Bách Tế từng bước gây áp lực lên Silla ở khu vực phía đông nam.
Gungye vốn xuất thân từ hoàng tộc Sila, nhưng bị thương trong cuộc chiến tranh giành quyền lực của chính quyền trung ương. Kết quả là, ông ta có một mối hận thù sâu sắc với Silla.
Được sự giúp đỡ của một số quý tộc ở miền Trung, trong đó có cha con Wang Geon (Wang Jian) ở vùng Songak (ngày nay là Gaeseong), ông nắm quyền kiểm soát các tỉnh Gangwon-do và Gyeonggi-do. Năm 901, ông quyết định chọn Songak làm căn cứ để xây dựng Nhà nước Goguryeo sau này và lên ngôi. Sau đó ông dời đô đến Cheorwon và đổi tên nước thành Taebong (Thái Phong).
Gungye là người có công mở mang lãnh thổ và cải tổ hệ thống thống trị. Nhưng vì quá nghi ngờ những người xung quanh, ông liên tục mắc sai lầm trong chính quyền.
Lúc này, ông tự xưng là Phật Di Lặc (미륵보살), kiểm soát các thủ lĩnh địa phương một cách thái quá và cố gắng củng cố ngai vàng của mình, do đó đã đánh mất lòng tin của người dân. Sau đó, các cận thần phế truất Gungye và đặt Wang Geon, thuộc hạ của Gungye, người có công chiếm Geumseong lên ngôi.
Năm 918, sau khi lên ngôi, Wang Geon đổi tên nước thành Goryeo (Cao Ly), lấy niên hiệu là Cheonsu (Thiên Thụ) và năm sau dời đô từ Cheorwon đến Songak (nay là Gaeseong).
Xem thêm: Tết Hàn Quốc Seollal
Thống nhất hậu Tam Quốc
So với Gyeon Hwon và Gungye, Wang Geon có ảnh hưởng địa phương mạnh mẽ hơn. Ông nhận được sự tin tưởng và ủng hộ vì rất hiểu lòng dân.
Trong những năm tại vị, ông đã áp dụng kỷ luật quân đội nghiêm minh, không gây hại cho dân nên được nhân dân khắp nơi hoan nghênh. Để thu phục lòng dân và những người đã chịu cảnh sưu cao thuế nặng, ông đã thi hành chính sách giảm tô thuế.
Ngoài ra, để thống nhất ba vương quốc sau này, Goryeo một mặt công kích Hậu Bách Tế, mặt khác dùng chính sách hòa hợp và ủng hộ Silla. Silla lúc bấy giờ dưới thời Kính Thuận Vương đã suy yếu, không thể tiếp tục bảo vệ quốc gia trước sự tấn công của Bách Tế sau này.
Sau đó, vào năm 935, lãnh đạo của Silla đã đích thân trao đất nước cho Goryeo.
Đồng thời, ở nội bộ Hậu Bách Tế, cũng xảy ra một cuộc tranh chấp quyền lực. Con trai cả của Gyeon Hwon là Sin Geom, đã giam giữ cha mình trong chùa Geumsan để giành lấy ngai vàng.
Gyeon Hwon trốn thoát và đến Goryeo để đầu hàng Wang Geon. Tận dụng cơ hội này, Wang Geon đã tấn công và tiêu diệt Hậu Baekje và cuối cùng thống nhất Tam Quốc vào năm 936.
Xem thêm: Ngũ phương sắc Obangsaek
Các đời vua trong lịch sử hàn quốc thời goryeo
| Hiệu | Tên riêng | Thời gian tại vị |
| Thái Tổ (Taejo) | Vương Kiến (Wang Geon | 왕건) | 918 – 943 |
| Huệ Tông (Hyejong) | Vương Vũ (Wang Mu | 왕무) | 943 – 945 |
| Định Tông (Jeongjong) | Vương Nghiêu (Wang Yo | 왕요) | 946 – 949 |
| Quang Tông (Gwangjong) | Vương Chiêu (Wang So | 왕소) | 949 – 975 |
| Cảnh Tông (Gyeongjong) | Vương Trụ (Wang Ju | 왕주) | 975 – 981 |
| Thành Tông (Seongjong) | Vương Trị (Wang Chi | 왕치) | 981 – 997 |
| Mục Tông (Mokjong) | Vương Tụng (Wang Song | 왕송) | 997 – 1009 |
| Hiển Tông (Hyeonjong) | Vương Tuân (Wang Sun | 왕순) | 1009 – 1031 |
| Đức Tông (Deokjong) | Vương Khâm (Wang Heum | 왕흠) | 1031 – 1034 |
| Tĩnh Tông (Jeongjong) | Vương Hanh (Wang Hyeong | 왕형) | 1034 – 1046 |
| Văn Tông (Munjong) | Vương Huy (Wang Hwi | 왕휘) | 1046 – 1083 |
| Thuận Tông (Sunjong) | Vương Huân (Wang Hun | 왕훈) | 1083 |
| Tuyên Tông (Seonjong) | Vương Vận (Wang Un | 왕운) | 1083 – 1094 |
| Hiến Tông (Heonjong) | Vương Dục (Wang Uk | 왕욱) | 1094 – 1095 |
| Túc Tông (Sukjong) | Vương Hi (Wang Hui | 왕희) Vương Ngung (Wang Ong | 왕옹) | 1095 – 1105 |
| Duệ Tông (Yejong) | Vương Ngu (Wang U | 왕우) | 1105 – 1122 |
| Nhân Tông (Injong) | Vương Giai/Khải (Wang Hae | 왕해) | 1122 – 1146 |
| Nghị Tông (Uijong) | Vương Hiện (Wang Hyeon | 왕현) | 1146 – 1170 |
| Minh Tông (Myeongjong) | Vương Hạo (Wang Ho | 왕호) | 1170 – 1197 |
| Thần Tông (Sinjong) | Vương Trác (Wang Tak | 왕탁) | 1197 – 1204 |
| Hi Tông (Huijong) | Vương Anh (Wang Yeong | 왕영) | 1204 – 1211 |
| Khang Tông (Gangjong) | Vương Tinh (Wang O | 왕오) Vương Thụ (Thục) (Wang Suk | 왕숙) Vương Trinh (Wang Jeong | 왕정) | 1211 – 1213 |
| Cao Tông (Gojong) | Vương Triệt (Wang Cheol | 왕철) | 1213 – 1259 |
| Nguyên Tông (Wonjong) | Vương Kính (Wang Sik | 왕식) | 1259 – 1269 1270 – 1274 |
| Anh Tông (Yeongjong) | Vương Xương (Wang Chang | 왕창) | 1269 |
| Trung Liệt Vương (Chungnyeol-wang) | Vương Thầm (Wang Geo | 왕거) | 1274 – 1308 |
| Trung Tuyên Vương (Chungseon-wang) | Vương Chương (Wang Jang | 왕장) | 1308 – 1313 |
| Trung Túc Vương (Chungsuk-wang) | Vương Đảo (Wang Man |왕만) | 1313 – 1330 1332 – 1339 |
| Trung Huệ Vương (Chunghye-wang) | Vương Trinh (Wang Jeong | 왕정) | 1330 – 1332 1339 – 1344 |
| Trung Mục Vương (Chungmok-wang) | Vương Hân (Wang Heun | 왕흔) | 1344 – 1348 |
| Trung Định Vương (Chungjeong-wang) | Vương Chỉ (Wang Jeo | 왕저) | 1348 – 1351 |
| Cung Mẫn Vương (Gongmin-wang) | Vương Kì (Wang Jeon | 왕전) | 1351 – 1374 |
| U Vương (U-wang) | Vương U (Wang U | 왕우) | 1374 – 1388 |
| Xương Vương (Chang-wang) | Vương Xương (Wang Chang | 왕창) | 1388 – 1389 |
| Cung Nhượng Vương (Gongyang-wang) | Vương Diêu (Dao) (Wang Yo | 왕요) | 1389 – 1392
|
Chính sách và chính trị thời Goryeo
Chế độ chính trị
Goryeo tiếp nhận và chịu ảnh hưởng của hai nền văn hóa chính trị Đường và Tống. Nhà Đường và nhà Tống là một trong những triều đại có nền văn hóa tiên tiến được truyền bá rộng rãi ở Đông Á thời bấy giờ. Đồng thời, Goryeo cũng phát triển thêm những nhân tố mới để phù hợp với tình hình hiện tại của đất nước.
Về cơ quan chính trị trung ương, nhà nước Goryeo áp dụng mô hình Ba tỉnh và sáu cơ quan. Tuy nhiên, để thích ứng với tình hình hiện tại của đất nước, Goryeo hoạt động theo chế độ Nhị tỉnh , cụ thể là tỉnh Shangshu và tỉnh Zhongshu Menxia.
Trong đó, tỉnh Zhongshu Menxia được hợp nhất từ tỉnh Zhongshu và tỉnh Menxia. Tỉnh chịu trách nhiệm điều hành các công việc chính trị của quốc gia, xem xét và quyết định các chính sách. Mặt khác, tỉnh Thượng Thư cai quản Khu và đảm nhiệm công việc hành chính.
Ngoài ra, Goryeo còn thành lập các cơ quan như Tam ty, Trung Xu viện, ngự Sử đài. Ngoài ra, còn có Đồ binh mã sứ, là cơ quan hội nghị, nơi các quan chức cấp cao của tỉnh Trung Thư Môn Hạ và Trung Xu gặp nhau để thảo luận về các chính sách quan trọng.
Các khu hành chính đặc biệt như So, Bugok, Hyang… được thành lập để sản xuất những vật dụng cần thiết cho quốc gia. Trong đó, người dân Bugok, Hyang chủ yếu làm nông nghiệp. Mặt khác, người dân xứ So hầu hết là làm thủ công nghiệp.
Xem thêm: Những điều cấm kỵ ở Hàn Quốc
Các chính sách thời Goryeo
Ngay sau khi lập quốc, vua Taejo tiếp tục duy trì chính sách Bắc tiến. Đất nước được đặt tên là Goryeo với ý nghĩa kế thừa Goguryeo cổ đại. Chính sách Bắc tiến này đã trở thành động lực cho việc khôi phục lãnh thổ mà sau này kéo dài đến vùng sông Amnok.
Mặt khác, để thu phục các thế lực địa phương, Nhà vua thiết lập quan hệ hôn nhân với các quý tộc. Ông cũng mở rộng chính sách thừa nhận sự tồn tại của họ bằng cách phong quan, cấp đất hoặc tặng tên.
Không những thế còn để cho nhiều lực lượng địa phương trở thành đầu tàu. Trong số đó, không chỉ có người của Silla thống nhất, mà còn có thế lực của Bách Tế và Cao Câu Ly xưa. Ông cũng chấp nhận tàn dư của Balhae và cho phép họ gia nhập giai cấp thống trị của Goryeo.
Ngoài ra, vua Taejo còn soạn thảo Những phòng ngừa về chính trị, Mười điều huấn thị, Các quy tắc quan chức để ra lệnh cho con cháu và các quan chức của mình đảm bảo tương lai của Goryeo. Những chính sách do Quốc vương đề ra đã giúp quốc gia đoàn kết, hòa hợp, giúp xã hội Goryeo ngày càng ổn định và phát triển.
Tuy nhiên, chính sách lâu dài của ông đã có một hệ quả lớn là làm cho các thế lực trong nước và đặc biệt là các thế lực bên ngoài trở nên mạnh mẽ. Các thế lực đó thay nhau nắm quyền trong triều, rình mò và uy hiếp nhà vua.
Dưới thời trị vì của Vua Jeongjong (946 – 949) và Vua Gwangjong (949 – 975), một loạt chính sách mới đã được đưa ra nhằm ổn định và củng cố quyền lực của họ.
Vua Gwangjong ban hành chính sách giải phóng nô lệ do quý tộc giam giữ. Ông thực hiện chế độ bầu cử để tuyển chọn nhân tài bổ sung cho các cơ quan hành chính. Đồng thời, ông cũng dùng vũ lực để trấn áp các lực lượng địa phương muốn chống lại chính sách mới.
Kinh tế Goryeo
Trong triều đại Goryeo, nông nghiệp được coi là cơ sở kinh tế quan trọng của đất nước. Vì vậy, việc phân chia ruộng đất có tầm quan trọng đặc biệt.
Hệ thống ruộng đất được chia thành hai loại cơ bản: đất công (thuộc sở hữu của triều đình) và đất tư (thuộc sở hữu của tư nhân).
Mặc dù thương mại không phải là lĩnh vực phát triển chính của nền kinh tế Goryeo, nhưng tình hình thương mại nói chung khá sôi động. Có thể nói, dưới thời Goryeo, ngoại hối đã phát triển khá mạnh.
Sau khi xây dựng đất nước, Goryeo thực hiện chính sách đối ngoại rộng mở. Anh ta bước tới mở cửa, cho phép những người nước ngoài như người nhà Song, Yeojin, Georan ra vào tự do. Goryeo tích cực cử các sứ giả, học giả và giáo sĩ đến Tống để tiếp nhận nền văn minh phát triển nhằm hoàn thiện thể chế của mình.
Mặt khác, nhờ chính sách thương mại cởi mở, dưới thời Goryeo, nhiều thương nhân Ả Rập đã đến Goryeo để trao đổi, buôn bán. Vào thời điểm đó, Byeongnan-do ở cửa sông Yeseong, nằm ở ngoại ô phía tây của thủ đô Gaeseong, là một thương cảng quốc tế rất thịnh vượng.
Chế độ giáo dục và khoa cử triều đại Goryeo
Dưới thời Goryeo, việc thi tuyển quan văn có minh kinh khoa và chế thuật khoa. Bên cạnh việc cử tuyển, còn có chế độ nóng vội tự tuyển chọn những người có công với nước, con cháu các quan đại thần vào làm quan mà không cần qua một kỳ thi nào.
Không chỉ vậy, vào thời Goryeo, còn có một khoa bảng với nhiệm vụ tuyển chọn các quan chức kỹ thuật và một khoa tuyển chọn các nhà sư. Nhưng triều đại Goryeo không thi hành võ khoa để tuyển chọn quan võ. Vì vậy, chỉ chọn người có sức khỏe dẻo dai, có võ nghệ để đưa vào hội đồng võ sư.
Giáo dục dưới thời Goryeo được đánh giá cao. Goryeo xây dựng trường học ở Gaegyeong và Seogyeong. Đặc biệt, để nuôi dưỡng và đào tạo những nhân tài có khả năng điều hành đất nước, Goryeo đã cho xây dựng Quốc Tử Giám và nhiều trường học ở địa phương.
Văn hoá thời Goryeo của Hàn Quốc
Khi nói đến lĩnh vực nghệ thuật thời Goryeo, không thể không nói đến gốm sứ, đặc biệt là men ngọc Cao Ly. Đây là loại gốm được chạm khắc công phu và tỉ mỉ nhất trong lịch sử Hàn Quốc.
Một nền văn hóa huy hoàng đã ra đời dưới triều đại này. Đây là kỹ thuật “nạm khảm” trên gốm xanh – kỹ thuật đào rãnh trên bề mặt gốm xanh ngọc để tạo hoa văn. Đó là một nghệ thuật độc đáo mà không một nơi nào trên thế giới vào thời điểm đó có thể sánh được.
Những hoa văn nổi bật của Hàn Quốc lúc bấy giờ có thể kể đến như con dấu, chiếc lá, dải hoa cuộn tròn, hình côn trùng và con cá cách điệu. Và nhiều tác phẩm điêu khắc tinh xảo bắt đầu xuất hiện trong thời kỳ này.
Đặc biệt, vào năm 1234, chiếc máy đánh chữ bằng kim loại đầu tiên trên thế giới được phát minh bởi Choi Yun Ui. Kết quả là, công nghệ Hàn Quốc đã có một bước tiến dài dưới triều đại Goryeo.
Dưới thời Goryeo, vua Taejo đã lên kế hoạch mở rộng chính sách cho phép các hệ tư tưởng khác nhau như Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo và địa phong thủy. Mặc dù tích cực tiếp thu văn hóa và văn minh Trung Hoa, nhưng vẫn có tinh thần thích nghi với phong tục tập quán của Cao Ly.
Vua Gwangjong thành lập khoa khảo thí như một trung tâm khảo thí quốc gia. Nho giáo được coi là hệ tư tưởng chính trị và cơ sở để thiết lập một hệ thống giáo dục hiệu quả dưới thời Goryeo.
Vua Seongjong là vị vua đã thành lập Quốc Tử Giám, cơ sở giáo dục cao nhất. Năm 1398, Thành Quân Quán hay Thái học được thành lập. Đây là một học viện dành riêng cho việc giảng dạy Nho giáo tại Hàn Quốc.
Phật giáo tiếp tục được coi trọng và đi lên mạnh mẽ, có tác động lớn đến xã hội Hàn Quốc thời bấy giờ. Điển hình là bộ Bát vạn Đại tạng kinh hay còn gọi là Cao Ly đại tạng kinh, là bộ Đại tạng kinh với khoảng 80.000 bộ kinh Phật được làm thành bản khắc gỗ đầu tiên.
Đây là bộ kinh do vua Gojong biên soạn vào năm 1251 với nỗ lực dùng Phật giáo để chống lại cuộc xâm lược của người Mông Cổ. Tuy nhiên, bản sao đầu tiên đã bị phá hủy trong một cuộc tấn công của người Mông Cổ vào năm 1232. Bản sao còn lại hiện được lưu giữ tại chùa Hải Ấn, tỉnh Gyeongsangnam.
Các cột mốc lịch sử đáng nhớ của Goryeo
- 918 Wang Geon thành lập Goryeo
- 958 Thực thi chế độ khoa cử
- 976 Thực thi Jeonsigwa (Điền sài khoa)
- 983 Thiết đặt 12 mục, 3 thành và 6 bộ trên toàn quốc
- 992 Xây Gukjagam (Quốc tử giám)
- 1019 Đại thắng ở Gwiju
- 1107 Yun Gwan (Doãn Quán) chinh phạt Yeojin (Nữ Chân)
- 1126 Loạn Lee Ja-gyeom (Lý Tư Khiêm)
- 1135 Phong trào dời đô về Seogyeong của Myocheong (Diệu Thanh)
- 1145 Gim Bu-sik (Kim Phú Thức) biên soạn Tam quốc sử ký
- 1170 Chính biến của võ thần
- 1196 Sự tập quyền của Choe Chung-heon (Thôi Trọng Hiến)
- 1198 Loạn Manjeok (Vạn Tích)
- 1231 Mông Cổ xâm lược lần thứ nhất
- 1232 Dời đô về Ganghwa
- 1234 In chữ bằng bảng khắc in kim loại (Kim thuộc hoạt tự) đầu tiên của thế giới
- 1236 Khắc Goryeo Daejanggyeong (Cao Ly đại tàng kinh)
- 1257 Dời đô về lại Gaesong (Khai Thành)
- 1356 Hồi phục Ssangseong Chong-gwanbu (Song thành tổng quản phủ)
- 1388 Lui quân về ở Wihwa-do (đảo Uy Hoá)
- 1392 Goryeo diệt vong, Joseon kiến quốc
Nguyên nhân khiến vương triều goryeo sụp đổ
Năm 1126, dòng họ YijaGyeom có quan hệ mật thiết với triều đình và trở thành một trong những họ ngoại thích có quyền lực nhất thời bấy giờ. Đặc biệt, khi Yija Gyeom gả hai cô con gái cho Yejong (Duệ Tông) và Injong (Nhân Tông) làm vợ, thì lại càng lộng hành, tỏ thái độ và làm suy yếu quyền lực của nhà vua.
Trước diễn biến đáng lo ngại, vua Injong muốn tìm cách hạn chế hoặc tiêu diệt Yija Gyeom. Sự việc bại lộ, Yija Gyeom tức giận kéo quân đánh chiếm kinh đô và đốt cháy cung điện. Vua Injong trốn thoát và sau đó dẹp loạn, giết chết Yija Gyeom.
Nhà nước Goryeo kéo dài 475 năm, trải qua 33 đời vua, bắt đầu từ WangGoen Taejo (Thái Tổ Wang Jian: 918 – 943), kết thúc với Changwang (Xương Vương: 1388 – 1392).
Xem thêm: Khóa học tiếng Hàn online
Hy vọng với những thông tin mà trung tâm dạy học tiếng Hàn đã cung cấp ở bài viết trên sẽ giúp bạn hiểu hơn về lịch sử Hàn Quốc Goryeo. Để tìm hiểu thêm nhiều điểm nổi bật trong văn hóa, lịch sử xứ Hàn, hãy theo dõi chúng tôi thường xuyên nhé. Đừng quên liên hệ với Ngoại Ngữ You Can để nhận tư vấn về các khóa học tiếng Hàn nhé.
